Wartość diagnostyczna badania moczu

Badanie moczu jest metodą diagnostyczną o szerokim wachlarzu zastosowań. Ponadto atutem tego badania jest łatwość pozyskania materiału od pacjenta.

Ocena mikroskopowa pozwala na ocenę liczby oraz rodzaju znajdujących się w moczu nierozpuszczalnych elementów.

Ocenie podlegają:

nabłonki płaskie
nabłonki okrągłe
leukocyty
erytrocyty
pasma śluzu
bakterie
grzyby
kryształy
wałeczki
krople tłuszczu
pasożyty

Prawidłowo pobrany mocz możemy wykorzystać również do oznaczeń biochemicznych, m.in.:

glukoza – oznaczenia pozwalają na dużo bardziej dokładną diagnostykę cukrzycy w porównaniu do testu paskowego
kreatynina – jest całkowicie usuwana z organizmu wraz z moczem, stąd jest ważnym wskaźnikiem oceny prawidłowej pracy nerek. Pomiar poziomu kreatyniny w moczu jest niezbędny w celu określenia stosunku poniższych parametrów (albumina, kortyzol, amylaza, kwasy żółciowe) wobec kreatyniny.
albumina w moczu – podwyższone stężenie białka w moczu może świadczyć o uszkodzeniu nerek, np. zmniejszonym stopniu filtracji zwrotnej przez kłębuszek w nefronie
kortyzol – oznaczenie kortyzolu w moczu jest jednym z badań używanych w diagnostyce zespołu Cushinga. Należy pamiętać, że pobranie próbki do powyższego badania powinno się odbywać w warunkach bezstresowych.
kwasy żółciowe – badanie przesiewowe, które pozwala wykluczyć zespolenie wrotno-oboczne u psów
amylaza – test przesiewowy do wykrywania wczesnej fazy ostrego zapalenia trzustki

Badanie bakteriologiczne pozwala określić ilość oraz rodzaj patogennych bakterii znajdujących się w moczu.

Pobranie próbki moczu powinno odbyć się w jak najbardziej sterylny sposób. Do tego badania najbardziej wartościowy jest mocz pobrany poprzez punkcję pęcherza moczowego. Pozwoli to wykluczyć obecność bakterii środowiskowych oraz bakterii obecnych w przedsionku pochwy u samic oraz w worku napletkowym u samców.

Przykład diagnostyczny:

Krystalurią nazywamy obecność kryształów w moczu. Podczas analizy moczu (badania ogólnego z osadem) możemy wykryć kryształy powstające, gdy w moczu znajduje się za dużo minerałów, a za mało płynu. Przyczyną może być odwodnienie, jak również przyjmowanie niektórych leków lub pokarmów. Krystaluria nie jest równoznaczna z występowaniem kamicy moczowej, jednak może stanowić ryzyko jej rozwoju. Drobnej wielkości kryształy gromadzą się, nawarstwiają i mogą agregować, co z kolei może prowadzić do tworzenia kamieni moczowych. Złogi leżące u podstawy kamicy moczowej mogą być zbudowane z wielu, różnych substancji chemicznych. Rodzaj kamienia jest zależny często od innej jednostki chorobowej, warunkującej nieprawidłowe poziomy wytrącanych substancji w moczu, których stężenie przekracza ich próg rozpuszczalności. Powstałe złogi mogą wywoływać stany zapalne błony śluzowej pęcherza moczowego i dróg moczowych lub prowadzić do zatkania cewki moczowej.

W osadzie moczu możemy stwierdzić następujące kryształy: szczawiany wapnia (dwu- i jednowodne), trójfosforany amonowo-magnezowe (struwity), fosforany wapnia oraz fosforany amorficzne (bezpostaciowe fosforany wapnia lub magnezu), kryształy bilirubiny, cystyny, kwasu moczowego, tyrozyny, moczany amonu lub moczany bezpostaciowe (wapnia, magnezu, sodu, potasu), leucyna, węglany wapnia, kryształy cholesterolu czy kryształy polekowe (m. in. sulfonamidy).

Białkomocz – znacznie podniesione stężenie białka w moczu, czyli stan patologiczny, spowodowany zmianami w układzie moczowym.

Powody zwiększonego stężenia białka w moczu:

wzmożona ilość białek odfiltrowanych z osocza, lecz nie poddanych wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach
osłabienie funkcji wchłaniania zwrotnego kanalików nerkowych
stany zapalne wywołane przez wirusy i bakterie